Quy định màu túi đựng rác thải y tế Thông tư 20/2021/TT-BYT

Khái niệm và phân loại chất thải y tế

Chất thải y tế là một trong những loại chất thải đặc thù, có nguy cơ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người và môi trường nếu không được phân loại, lưu chứa và xử lý đúng quy định. Theo Thông tư 20/2021/TT-BYT, mọi cơ sở y tế bắt buộc phải tuân thủ việc phân loại ngay tại nguồn, sử dụng túi và thùng chứa phù hợp với từng loại chất thải.

Chất thải y tế là gì theo Thông tư 20/2021/TT-BYT

Theo Điều 3, Khoản 1 Thông tư 20/2021/TT-BYT, chất thải y tế là tất cả các chất thải phát sinh từ hoạt động của cơ sở y tế, bao gồm:

• Chất thải lây nhiễm (có chứa tác nhân gây bệnh).
• Chất thải nguy hại không lây nhiễm (gồm hóa chất, dược phẩm độc hại, thiết bị chứa kim loại nặng).
• Chất thải rắn thông thường.
• Nước thải y tế, khí thải, và các loại chất thải khác.

Việc định nghĩa rõ ràng này là cơ sở để thiết lập quy trình quản lý chất thải đạt chuẩn, giúp đảm bảo an toàn sinh học và bảo vệ môi trường.

Các nhóm chất thải y tế chính hiện nay

Theo quy định hiện hành, chất thải y tế được chia thành bốn nhóm chính:

1. Chất thải lây nhiễm: gồm vật sắc nhọn, bông, băng, gạc, găng tay, mô cơ thể, mẫu bệnh phẩm.
2. Chất thải nguy hại không lây nhiễm: gồm hóa chất, dược phẩm, vật liệu chứa thủy ngân, pin, thiết bị y tế hỏng.
3. Chất thải rắn thông thường: phát sinh từ hoạt động sinh hoạt hằng ngày của nhân viên và bệnh nhân.
4. Chất thải tái chế: bao gồm vật liệu có thể tái sử dụng như chai lọ nhựa, giấy, bìa cứng không nhiễm bẩn.

Việc hiểu đúng các nhóm chất thải giúp lựa chọn màu túi đựng phù hợp, đáp ứng yêu cầu của Điều 6 Thông tư 20/2021/TT-BYT.

Tại sao cần quy định màu túi đựng rác thải y tế

Việc quy định màu túi đựng rác thải y tế không chỉ nhằm nhận diện loại chất thải, mà còn giúp ngăn ngừa rủi ro lây nhiễm, đảm bảo an toàn lao động và chuẩn hóa quy trình xử lý trong toàn bộ hệ thống y tế. Đây là yêu cầu bắt buộc đối với các cơ sở khám chữa bệnh, phòng thí nghiệm, cơ sở tiêm chủng, và các đơn vị nghiên cứu y học.

Đảm bảo an toàn cho người xử lý chất thải

Màu sắc giúp nhân viên y tế dễ dàng nhận dạng loại chất thải để áp dụng biện pháp bảo hộ phù hợp. Ví dụ, túi màu vàng báo hiệu chất thải lây nhiễm nên cần xử lý cẩn trọng, tránh tiếp xúc trực tiếp. Điều này giúp giảm nguy cơ tai nạn nghề nghiệp và phơi nhiễm mầm bệnh trong quá trình thu gom, vận chuyển.

Ngăn ngừa lây lan bệnh truyền nhiễm

Phân loại rác thải theo màu giúp cô lập nguồn lây nhiễm ngay tại chỗ, ngăn chặn việc trộn lẫn giữa chất thải lây nhiễm và chất thải thông thường. Khi túi rác được đóng gói đúng màu, nguy cơ phát tán vi sinh vật gây bệnh ra môi trường giảm đáng kể, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường y tế an toàn.

Tăng hiệu quả và tính chính xác trong xử lý

Màu sắc quy định giúp đồng nhất quy trình quản lý chất thải y tế trên toàn quốc, tạo thuận lợi cho việc lưu chứa, vận chuyển và xử lý tại các cơ sở chuyên biệt. Các đơn vị xử lý rác thải có thể nhanh chóng xác định phương pháp tiêu hủy phù hợp với từng loại chất thải, tránh sai sót, tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả quản lý.

Căn cứ pháp lý trong Thông tư 20/2021/TT-BYT về túi đựng rác thải y tế

Thông tư 20/2021/TT-BYT được ban hành nhằm chuẩn hóa hệ thống phân loại, thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải y tế trên phạm vi toàn quốc. Đây là văn bản hướng dẫn quan trọng giúp cơ sở y tế tuân thủ quy định kỹ thuật, đồng thời giảm thiểu rủi ro ô nhiễm môi trường.

Điều 6 – Quy định chi tiết về màu sắc và dụng cụ lưu chứa

Điều 6 Thông tư 20/2021/TT-BYT quy định cụ thể:

• Màu vàng: dùng cho chất thải lây nhiễm.
• Màu đen: dùng cho chất thải nguy hại không lây nhiễm.
• Màu xanh: dùng cho chất thải rắn thông thường không tái chế.
• Màu trắng: dùng cho chất thải có khả năng tái chế.

Các túi hoặc thùng chứa phải làm bằng vật liệu phù hợp, có độ bền cao, không rò rỉ, và được dán nhãn nhận biết rõ ràng.

Các yêu cầu kỹ thuật khi thu gom và lưu chứa chất thải

Theo quy định, việc lưu chứa phải đáp ứng:

• Túi hoặc thùng có kích thước phù hợp với lượng chất thải phát sinh.
• Túi phải được buộc kín, không quá ¾ dung tích để tránh tràn đổ.
• Dụng cụ lưu chứa chất thải lỏng cần nắp đậy kín, tránh bay hơi và rò rỉ.
• Khu vực lưu chứa phải có biển báo “Khu vực lưu giữ chất thải y tế” và đảm bảo thoáng khí, không ngập nước.

Tuân thủ đúng quy định này là cơ sở đảm bảo an toàn môi trường y tế và phòng ngừa vi phạm hành chính theo luật bảo vệ môi trường.

Quy định màu túi đựng rác thải y tế chi tiết

Theo Thông tư 20/2021/TT-BYT, việc quy định màu túi đựng rác thải y tế nhằm chuẩn hóa quy trình quản lý chất thải tại các cơ sở y tế, đảm bảo an toàn cho người lao động và môi trường. Mỗi loại chất thải phải được đựng trong túi hoặc thùng có màu sắc đặc trưng, giúp nhận diện nhanh chóng và xử lý đúng quy trình.

Màu vàng – Dành cho chất thải lây nhiễm

• Chất thải áp dụng: kim tiêm, bông gạc, găng tay, mô cơ thể, bệnh phẩm, vật sắc nhọn đã qua sử dụng.
• Yêu cầu: túi hoặc thùng phải có màu vàng, chống thủng, có biểu tượng cảnh báo sinh học (Biohazard).
• Lưu ý kỹ thuật:
  • Chất thải sắc nhọn (như kim tiêm) phải được đựng trong hộp kháng thủng có màu vàng.
  • Chất thải lây nhiễm không sắc nhọn đựng trong túi vàng có túi lót.
  • Chất thải giải phẫu (mô, bộ phận cơ thể) cần hai lớp túi vàng hoặc thùng vàng có túi lót kép.

Việc sử dụng đúng màu giúp nhận diện ngay chất thải có nguy cơ lây nhiễm, giảm thiểu rủi ro tiếp xúc và đảm bảo tuân thủ quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn.

Màu đen – Dành cho chất thải nguy hại không lây nhiễm

• Chất thải áp dụng: pin, ắc quy, thủy ngân, thuốc độc tế bào, dung môi, hóa chất hết hạn, thiết bị chứa kim loại nặng.
• Yêu cầu: túi hoặc thùng màu đen, kín, có nhãn nhận diện rõ ràng.
• Lưu ý: các loại chất thải cùng tính chất và có khả năng xử lý bằng cùng một phương pháp có thể đựng chung, nhưng phải ghi mã và tên loại chất thải trên nhãn nhận diện.

Màu đen giúp phân biệt các chất thải độc hại không có khả năng lây nhiễm sinh học, từ đó lựa chọn đúng quy trình xử lý hóa chất hoặc tiêu hủy theo chuẩn môi trường.

Màu xanh – Dành cho chất thải rắn thông thường

• Chất thải áp dụng: rác sinh hoạt từ khu điều trị, nhà bếp, văn phòng, hoặc vật liệu không nguy hại.
• Yêu cầu: túi hoặc thùng màu xanh, có nắp đậy, và không sử dụng để tái chế.
• Ví dụ: giấy ăn, bao bì sạch, vật liệu đóng gói không dính máu hoặc hóa chất.

Nhóm rác này được xử lý như chất thải sinh hoạt thông thường, giúp giảm chi phí vận hành và tránh lẫn rác nguy hại vào dòng xử lý dân dụng.

Màu trắng – Dành cho chất thải tái chế

• Chất thải áp dụng: chai lọ nhựa, giấy, bìa cứng, vật liệu có thể tái chế không nhiễm bẩn.
• Yêu cầu: túi hoặc thùng màu trắng, sạch sẽ, có ký hiệu tái chế.
• Lưu ý: tuyệt đối không để lẫn chất thải y tế lây nhiễm vào nhóm này.

Quy định này giúp thúc đẩy tái chế trong y tế, giảm khối lượng rác chôn lấp và hỗ trợ quản lý chất thải theo hướng bền vững, thân thiện môi trường.

Nguyên tắc lưu chứa và xử lý rác thải y tế theo quy định mới

Việc lưu chứa và xử lý rác thải y tế phải tuân theo quy trình 3 bước bắt buộc: phân loại tại nguồn – lưu chứa an toàn – bàn giao xử lý đúng quy định. Tất cả cơ sở y tế phải đảm bảo điều kiện kỹ thuật, trang thiết bị và nhân lực phù hợp với khối lượng rác phát sinh.

Quy trình phân loại tại nguồn

Phân loại chất thải phải được thực hiện ngay tại nơi phát sinh, như phòng bệnh, phòng tiêm, phòng xét nghiệm, khu phẫu thuật.

Các túi và thùng chứa cần:

• Có màu sắc đúng quy định;
• Đặt biển hướng dẫn phân loại ngay tại khu vực;
• Đảm bảo người thu gom, nhân viên y tế đều được tập huấn định kỳ.

Việc phân loại sai sẽ dẫn đến vi phạm quy định môi trường và có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định 45/2022/NĐ-CP.

Yêu cầu về dụng cụ, vật liệu túi rác

• Túi đựng phải làm bằng nhựa PE dày, dai, không thấm nước, kích thước phù hợp với thùng chứa.
• Thùng chứa phải có nắp đậy kín, dễ mở, kháng hóa chất và kháng thủng.
• Không sử dụng lại túi hoặc thùng đã chứa rác y tế lây nhiễm.
• Túi khi đầy không quá ¾ dung tích, phải buộc kín trước khi vận chuyển nội bộ.

Những tiêu chuẩn này đảm bảo túi không bị rò rỉ, tràn đổ, tránh gây ô nhiễm thứ cấp.

Thời gian lưu chứa và vận chuyển nội bộ

Theo quy định, chất thải y tế:

• Phải được thu gom ít nhất 1 lần/ngày, không lưu giữ quá 48 giờ trong điều kiện thường.
• Nếu khu vực có nhiệt độ thấp dưới 20°C, có thể lưu tối đa 72 giờ.
• Khu lưu chứa phải riêng biệt, thoáng mát, có mái che, và xa khu vực khám bệnh hoặc nhà ăn.

Khi vận chuyển, phải dùng phương tiện kín, có dấu hiệu cảnh báo, khử khuẩn định kỳ, và nhân viên vận chuyển phải được trang bị bảo hộ đầy đủ.

Một số lưu ý khi triển khai tại cơ sở y tế

Thực thi Thông tư 20/2021/TT-BYT không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là trách nhiệm quản lý an toàn sinh học của từng cơ sở y tế. Dưới đây là những lưu ý quan trọng để triển khai hiệu quả.

Trách nhiệm của cán bộ quản lý chất thải y tế

• Xây dựng quy trình nội bộ về phân loại và lưu chứa rác thải y tế.
• Tổ chức đào tạo định kỳ cho nhân viên về nhận diện màu túi, ký hiệu cảnh báo.
• Kiểm tra việc tuân thủ hằng ngày tại các khoa, phòng.
• Ghi chép, báo cáo định kỳ cho cơ quan y tế địa phương.

Người phụ trách quản lý chất thải y tế đóng vai trò trung tâm, đảm bảo mọi khâu đều đúng quy chuẩn và an toàn.

Hướng dẫn tuyên truyền và kiểm tra định kỳ

• Đặt bảng hướng dẫn phân loại rõ ràng tại các vị trí dễ thấy.
• Dán mẫu màu túi và ký hiệu tương ứng ở mỗi khu vực phát sinh rác.
• Thực hiện kiểm tra nội bộ hàng tuần, kết hợp đánh giá chéo giữa các khoa phòng.
• Phối hợp với Trung tâm Y tế dự phòng hoặc Sở Tài nguyên – Môi trường trong việc kiểm tra định kỳ và khắc phục sai sót.

Việc duy trì kiểm soát thường xuyên giúp phòng ngừa sự cố môi trường, đảm bảo uy tín pháp lý của cơ sở và nâng cao chất lượng quản lý y tế.

Quy định màu túi đựng rác thải y tế trong Thông tư 20/2021/TT-BYT không chỉ giúp thống nhất quy trình quản lý chất thải trên toàn quốc mà còn bảo vệ an toàn cho nhân viên y tế và cộng đồng. Việc tuân thủ đúng quy chuẩn là nền tảng quan trọng để duy trì môi trường y tế sạch, an toàn và bền vững.