Khỏe & Đẹp mỗi ngày
Thói quen cất giữ thực phẩm tưởng chừng đơn giản nhưng lại ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và túi tiền của mỗi gia đình. Việc bảo quản thực phẩm đúng cách không chỉ giúp giữ trọn dinh dưỡng mà còn giảm nguy cơ ngộ độc, tránh lãng phí do hư hỏng. Trong bối cảnh vật giá tăng cao, lạm phát và thực phẩm bẩn tràn lan, một tủ lạnh ngăn nắp và khoa học có thể là "tấm lá chắn" đầu tiên bảo vệ sức khỏe cả nhà.
Trước tiên, bảo quản đúng cách giúp duy trì giá trị dinh dưỡng của thực phẩm. Nhiệt độ, độ ẩm và ánh sáng là các yếu tố có thể phá vỡ vitamin, enzyme và các vi chất có lợi trong rau củ, thịt cá nếu không được kiểm soát. Ví dụ, rau xanh nếu để quá lâu ở ngăn mát sẽ bị mất vitamin C đến 50% chỉ sau 3 ngày (Nguồn: USDA).
Thứ hai, hạn chế sự phát triển của vi khuẩn, nấm mốc và vi sinh vật gây hại. Các loại thực phẩm dễ ôi thiu như thịt sống, hải sản, sữa... nếu không được bảo quản trong điều kiện thích hợp sẽ sinh ra vi khuẩn như E.Coli, Salmonella – nguyên nhân hàng đầu gây ngộ độc thực phẩm (theo WHO).
Cuối cùng, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí sinh hoạt. Việc mua thực phẩm theo tuần và bảo quản hiệu quả giúp giảm tần suất đi chợ, tiết kiệm tiền và tránh lãng phí thức ăn do hư hỏng, đặc biệt trong các gia đình bận rộn hoặc sống xa siêu thị.
Không chỉ là cất tạm vào tủ lạnh, cách bảo quản thực phẩm hiệu quả đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ càng từ kiến thức, công cụ đến thói quen vệ sinh. Nếu bỏ qua bước chuẩn bị này, hiệu quả bảo quản sẽ giảm sút rõ rệt, thậm chí phản tác dụng.
Đầu tiên, kiến thức phân loại thực phẩm là yếu tố nền tảng. Bạn cần biết đâu là thực phẩm dễ ôi thiu, đâu là loại có thể để nhiệt độ phòng, đâu nên cấp đông hay giữ lạnh ngắn hạn. Ví dụ: cà chua, khoai tây không nên bỏ tủ lạnh vì sẽ làm thay đổi cấu trúc và vị giác.
Thứ hai, cần chuẩn bị các dụng cụ bảo quản cần thiết như:
Ngoài ra, bạn cũng cần đảm bảo vệ sinh và nhiệt độ bảo quản: Tủ lạnh nên được vệ sinh định kỳ 2 tuần/lần; nhiệt độ ngăn mát duy trì từ 0–4°C và ngăn đông từ –18 đến –25°C.
Cuối cùng, tâm thế chủ động và kỹ năng tổ chức không gian tủ lạnh cũng góp phần nâng cao hiệu quả. Nên phân khu ngăn mát theo nhóm thực phẩm: thịt sống để dưới cùng, rau củ ở hộc riêng, thực phẩm chín để trên cao, giúp tránh lây nhiễm chéo và dễ kiểm soát thời gian sử dụng.
Không phải ai cũng biết cách sắp xếp, lưu trữ thực phẩm sao cho khoa học, an toàn và giữ được dưỡng chất lâu dài. Dưới đây là 7 bước cụ thể, dễ áp dụng mà bạn có thể thực hiện ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả bảo quản thực phẩm tại nhà.
Phân loại thực phẩm là bước quan trọng giúp xác định điều kiện bảo quản phù hợp. Thực phẩm tươi sống (thịt, cá), rau củ, thực phẩm chín, đồ khô và gia vị nên được chia thành các nhóm riêng biệt. Ví dụ, trái cây có khí ethylene như chuối, xoài nên tách khỏi rau xanh để tránh làm rau nhanh úa.
Trước khi bảo quản, nên rửa sạch rau củ, thịt cá với nước muối loãng hoặc dung dịch khử khuẩn thực phẩm chuyên dụng. Tuy nhiên, không nên rửa nấm và trứng gà trước khi cất vì dễ tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển khi gặp ẩm.
Việc chia nhỏ thực phẩm theo từng phần ăn giúp tránh rã đông nhiều lần hoặc bỏ thừa thực phẩm. Thịt, cá nên được cắt lát vừa phải, bọc kín bằng màng bọc thực phẩm hoặc cho vào hộp kín trước khi cấp đông.
Chọn hộp nhựa an toàn thực phẩm, túi zip hoặc hộp thủy tinh có nắp đậy kín để hạn chế lây nhiễm mùi, hơi ẩm và vi khuẩn. Nếu có thể, hãy đầu tư máy hút chân không để kéo dài thời gian bảo quản đến gấp 2–3 lần thông thường.
Dán nhãn với thông tin ngày lưu trữ giúp bạn biết khi nào nên sử dụng hoặc loại bỏ. Thực phẩm tươi như thịt cá nên dùng trong 2–3 ngày nếu để ngăn mát; nếu cấp đông, nên dùng trong 1–2 tháng để đảm bảo chất lượng.
Ít nhất 2 tuần/lần, hãy rút điện và lau toàn bộ tủ lạnh bằng dung dịch giấm pha loãng hoặc baking soda. Loại bỏ thực phẩm quá hạn, kiểm tra độ kín của cánh tủ để đảm bảo nhiệt độ ổn định.
Dù có ý thức bảo quản, nhiều người vẫn mắc các lỗi phổ biến gây giảm hiệu quả, thậm chí gây hại sức khỏe. Dưới đây là những sai lầm cần tránh để không "vô tình đầu độc" gia đình mỗi ngày.
1. Cất tất cả vào tủ lạnh mà không phân loại
Đây là lỗi rất phổ biến. Không phải thực phẩm nào cũng thích hợp bảo quản lạnh – ví dụ: cà chua, hành, tỏi để trong tủ lạnh sẽ nhanh mềm, mất vị. Khoai tây gặp lạnh sẽ chuyển hóa tinh bột thành đường, làm tăng acrylamide khi nấu.
2. Để thực phẩm sống gần thực phẩm chín
Việc này tạo điều kiện cho vi khuẩn từ thực phẩm sống (như thịt cá) lây nhiễm sang thức ăn đã nấu chín – nguy cơ lớn dẫn đến ngộ độc. Đây là lỗi gây lây nhiễm chéo cực kỳ nguy hiểm.
3. Không ghi nhãn hoặc theo dõi thời gian bảo quản
Thực phẩm để quá lâu dù không hỏng rõ rệt vẫn có thể mất chất, biến đổi cấu trúc và gây hại cho tiêu hóa. Việc không ghi chú ngày bảo quản khiến bạn khó kiểm soát thời gian sử dụng hợp lý.
4. Rã đông sai cách
Rã đông bằng nước nóng hoặc để ngoài không khí lâu là sai lầm nghiêm trọng. Cách đúng là rã đông chậm trong ngăn mát tủ lạnh hoặc dùng chức năng rã đông của lò vi sóng nếu cần nhanh.
5. Không vệ sinh tủ lạnh định kỳ
Tủ lạnh là nơi lý tưởng cho vi khuẩn trú ngụ nếu không được lau chùi, khử mùi thường xuyên. Mùi lạ, lớp băng dày hoặc vết ố vàng là dấu hiệu cần vệ sinh ngay.
Không cần thiết bị kiểm tra cầu kỳ, bạn hoàn toàn có thể nhận biết mình đang bảo quản thực phẩm đúng cách hay chưa thông qua những dấu hiệu thực tế trong căn bếp hằng ngày. Đây là căn cứ quan trọng giúp bạn đánh giá hiệu quả lưu trữ và điều chỉnh kịp thời.
1. Thực phẩm tươi lâu, không đổi màu bất thường
Rau xanh không bị úa vàng, thịt cá vẫn giữ màu hồng tự nhiên sau 1–2 ngày trong ngăn mát là dấu hiệu điển hình. Trái cây như dâu tây, nho… nếu vẫn căng mọng, không dập nát sau vài ngày nghĩa là nhiệt độ và độ ẩm trong tủ đang phù hợp.
2. Không có mùi lạ trong tủ lạnh
Một chiếc tủ lạnh “đúng chuẩn” không nên có mùi hôi, ẩm mốc hay hắc – vì đó là dấu hiệu thực phẩm đang phân hủy. Nếu mở tủ không bị “ám mùi lạ”, chứng tỏ cách bạn phân loại và đậy kín thực phẩm đã hiệu quả.
3. Tủ lạnh không đóng tuyết dày, hơi lạnh đều
Hơi lạnh luân chuyển tốt sẽ giữ cho toàn bộ thực phẩm ở nhiệt độ lý tưởng. Nếu có băng đóng dày hoặc đá bám ở ngăn đá, bạn cần kiểm tra lại việc xếp đồ, tránh nhồi nhét khiến luồng khí lạnh bị cản.
4. Thực phẩm không bị chảy nước hoặc ẩm mốc
Đặc biệt ở ngăn rau củ, nếu thấy thực phẩm không bị thâm, không có nước đọng hoặc lớp màng trắng, tức là bạn đang bảo quản đúng cách, hộp đựng phù hợp và môi trường trong tủ đang ổn định.
5. Dùng hết thực phẩm trước khi hỏng
Nếu bạn có thể lên thực đơn, sử dụng thực phẩm đúng vòng quay (FIFO – first in, first out), chứng tỏ bạn đang có hệ thống bảo quản và ghi nhãn khoa học. Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất của một căn bếp lành mạnh.
Trong bối cảnh người tiêu dùng lo ngại về chất bảo quản và thực phẩm ngâm tẩm, nhiều người tìm cách giữ thực phẩm tươi lâu tự nhiên mà không cần hóa chất. Dưới đây là 5 mẹo đơn giản, hiệu quả cao, được kiểm chứng bởi chuyên gia và người dùng thực tế.
Đối với rau củ, bạn chỉ cần lót khăn giấy vào hộp hoặc túi zip để hút ẩm. Cách này giúp hút nước thừa và giữ rau không bị úng, đặc biệt hiệu quả với rau diếp, cải bó xôi và rau thơm. Thay khăn giấy mỗi 2 ngày để tối ưu hiệu quả.
Pha giấm ăn (5%) với nước theo tỷ lệ 1:3, ngâm trong 5 phút rồi rửa lại và để khô hoàn toàn. Phương pháp này diệt nấm mốc bám ngoài, giúp các loại quả mọng giữ được độ tươi từ 5 đến 7 ngày – gấp đôi thông thường.
Chuối dễ chín nhanh do phát sinh khí ethylene. Bạn có thể kéo dài thời gian chín bằng cách bọc phần cuống chuối bằng màng thực phẩm hoặc giấy bạc. Cách này giúp chuối chín chậm hơn 2–3 ngày mà không cần dùng túi hút khí.
Hành, tỏi nên bảo quản ở nơi thoáng khí như rổ lưới hoặc túi giấy, tránh ẩm mốc. Tuyệt đối không cất trong tủ lạnh vì môi trường lạnh sẽ làm tỏi nảy mầm, hành mềm nhũn, mất hương vị đặc trưng.
Với thịt cá, việc chia nhỏ và cấp đông nhanh sau khi mua về giúp bảo toàn tế bào, giữ hương vị tốt hơn. Dùng túi hút chân không sẽ hạn chế tình trạng “đốt lạnh” (freezer burn), giúp thịt không bị khô cứng sau khi rã đông.
Áp dụng đúng cách bảo quản thực phẩm không chỉ giúp giữ trọn dinh dưỡng mà còn bảo vệ sức khỏe và giảm lãng phí đáng kể. Dù ở nhà hay đi làm, bạn đều có thể tạo ra một hệ thống lưu trữ thực phẩm khoa học, tiện lợi, dễ duy trì. Hãy bắt đầu từ những thay đổi nhỏ như phân loại, ghi nhãn, vệ sinh định kỳ – để căn bếp luôn sạch gọn và hiệu quả.
Không nên. Túi nilon dễ giữ ẩm, gây úng và mốc. Tốt nhất nên dùng túi zip, hộp có lỗ thông khí hoặc giấy bọc thoáng khí để rau "thở".
Phải để thịt nguội hoàn toàn rồi mới cấp đông. Nếu cấp đông khi còn nóng sẽ tạo điều kiện ngưng tụ hơi nước, dễ sinh vi khuẩn và gây đông đá không đều.
Không. Vỏ trứng có lớp màng bảo vệ tự nhiên, nếu rửa sẽ làm mất lớp này, tăng nguy cơ nhiễm khuẩn. Chỉ nên rửa khi chuẩn bị sử dụng.
Khi thấy mùi lạ, lớp tuyết dày, nước đọng hoặc rau quả nhanh hỏng, đó là dấu hiệu tủ cần được làm sạch và kiểm tra lại nhiệt độ.
Không nên. Nên để thức ăn nguội bớt (dưới 60°C) rồi mới cho vào hộp đậy kín và cất tủ. Cất khi còn nóng khiến hơi nước tích tụ, tạo môi trường cho vi khuẩn.
Không. Việc rã đông và cấp đông lại nhiều lần làm giảm chất lượng và tăng nguy cơ nhiễm khuẩn. Chỉ nên chia khẩu phần nhỏ từ đầu để tránh dư thừa.
